Friedrich Wilhelm Nietzsche

Konu: Friedrich Wilhelm Nietzsche Cuma Haz. 06, 2008 5:36 am

İsim: Friedrich Nietzsche
Doğum tarihi: 15 Ekim 1844
Ölüm tarihi: 25 Ağustos 1900
Okul/gelenek: Varoluşçuluk, Alman felsefesi, Postmodernizm, Postyapısalcı felsefe, Psikanaliz
İlgilendikleri: Antik Çağ felsefesi, Etik, Estetik, Tarih felsefesi, Psikoloji, Değer teorisi
Etkilendikleri: Robert Schumann, Sokrates, Platon, Aristoteles,
Dostoyevski, Emerson, Goethe, Kant,La Rochefoucauld, Schopenhauer,
Spir, Strauss, Burckhardt, Rée, Wagner, Darwin, Spinoza, Friedrich
Lange
Etkiledikleri: Mann, Bataille, Camus, Deleuze, Derrida, Foucault,
Heidegger, Ikbal, Jaspers, Jung, London, Shaw, Adorno, Sartre,
Baudrillard, Williams, Mencken, Strauss, Buber, Kafka,
Katkıları: Apollon ve Dionysos, Bengi dönüş, Üst-insan, Amor Fati, Güç istenci, Perspektivizm, Trajedi Müzik

Friedrich
Wilhelm Nietzsche, (d. 15 Ekim 1844 - ö. 25 Ağustos 1900), "Güç
İstenci", "Üstinsan", "Bengidönüş" gibi özgün fikirlerle tanınan
varoluşçu Alman filozof.

Nietzsche'nin felsefe öğretisi, kendi çağına tümden bir karşı çıkış
olarak görülmektedir. Kendisinin bütün derdi, insanı akılcılığın
kıskacından kurtarıp kendisi üzerinden düşünmesini sağlamaktır. Ona
göre Tanrı ölmüştür ve insanlar Dünya'da yapayalnız kalmışlardır. Bu
yüzden insanlar Tanrı'dan bekledikleri umut ve istekleri bir kenara
bırakıp kendilerini Dünya'ya adamalılar. Böylelikle düşünce ile yaşam
arasında bağ kurulması daha kolay olur.

Nietzsche, insanlara yeni değerler getirmeye çalışarak güçlü insanların
egemenliğinde, çoğunluktan ibaret olan ve sürü olarak nitelendirdiği
insanlıkta ilerlemenin mümkün olduğunu ileri sürmüştür. Sürü kendini
feda ederek üst insanı belirleyecektir. Üst insan benim diyebilen,
kendi gözleriyle gördüğü gerçekliği belirleyen insan olarak
görülmektedir. Bütün varlığın temelinde daha güçlü olmaya yönelik irade
vardır. Nietzsche'ye göre, insanoğlu sadece kendini korumak ve yaşamak
istemez aksine asıl isteği daha da güçlü olmaktır.

Din, ahlak, çağdaş kültür, felsefe ve bilim gibi konularda eleştiriler
yazmıştır. Nietzsche'nin etkileri felsefede, egzistensiyalizm ve
postmodernizm üzerinde olmuştur. O, değerlerin göreceliğini savunmuş,
"iyi" ve "kötü" kavramlarına saldırmıştır.

Kıta felsefesinde ve analitik felsefede alternatif yollar göstermiştir.
Yaşamı olumlama, bengi dönüş, anti platonizm onun felsefesinin temel
taşlarıdır.

Nietzsche, erken ölümü ve hastalığı nedeniyle, "ne ahlaksal idealini, ne de trajik şiirini gerçekleştirebilmiştir

15 Ekim 1844'te doğmuştur. Babası Karl Ludwig Protestan Kilisesinde
papazdı. Karl Ludwig; Friedrich Nietzsche'nin annesi Franziska Oehler
ile 1843'de evlenmişti. Doğumu Prusya Kralı IV. Friedrich Wilhelm'in
doğum gününe rastladığı için adı Friedrich Wilhelm olmuştu. (Nietzsche
daha sonra ikinci adı "Wilhelm"'i çıkardı.) Kız kardeşi Elisabeth,
1846'da doğdu ve ondan sonra 1848'de Ludwig adında bir erkek kardeşi
oldu. Babası Karl Ludwig'in baş ağrılarına tanı konulamamıştı. Daha
sonra hızlı ilerleyen bir tümör olduğu saptandı fakat babası kör oldu
ve öldü (1849). Onun ölümünü Friedrich'in erkek kardeşi Ludwig izledi
(1850). Bu kayıp yüzünden annesi ve kız kardeşi ile birlikte Naumburg'a
taşındılar (1850). Böylece çocukluk yılları kadınların himayesinde
geçti.

İlk öğrenimini Bürgerschule'de tamamladı. Orada Gustav Krug ve Wilhelm
Pinder ile arkadaş oldu ve müzik de dahil pek çok konuda zekasını
gösterdi. On üç yaşında ilk eserini yazdı (1857). İlk şiirini de
takiben 1861 yılında kafasını kurcalayan varoluş soruları üzerine yazdı.

Nietzsche'nin gençlik resimlerinden biri1858 yılında ünlü protestan
okul Schulpforta'yı kazandı. Orada Paul Deussen ve Carl von Gersdorff
ile dost oldu. Şiir konusunda çalışmalarda bulundu. Müzikte kendini
ilerletti. Üstün başarılar gösterdi ve öğrenimi esnasında da Antik
Yunan ve Roma klasikleri ile tanıştı. Daha sonra teoloji ve klasik
filoloji okumak için Bonn Üniversitesi'ne gitti. Burschenschaft
Frankonia grubuna üye oldu ve ilk yarıyıldan sonra okulu bıraktı.
İnancını kaybetmesi üzerine annesi bu duruma çok öfkelenmişti.Bunda
David Strauss'un Life of Jesuskitabı da etkili olmuştu. Bununla
birlikte hayat felsefesi yavaş yavaş oluşmaya başladı. Alkol alıyordu
ve sık sık kavga ediyordu.

Bonn Üniversitesi'nden ayrıldı ve arkadaşı Friedrich Wilhelm Ritsch'in
peşinden Leipzig Üniversitesi'ne gitti. Ölümüne sebep olan frengi
hastalığını da yine bu dönemde bir genelevden kaptığı iddia edilir.[4].
Ayrıca bu dönemde Schopenhauer'in eserleriyle de tanıştı. Eğitimine
devam ederken de, Rheinisches Museum dergisinde yazıları yayınlanıyordu.

1866 yılında Schopenhauer ve Friedrich Albert Lange Geschichte des Materialismus ile tanıştı.

Basel'de profesörlüğü : Ritschl'in desteğiyle, Nietzsche Basel
Üniversitesi'nden Filoloji profesörlüğü olarak oldukça cömert bir
teklif aldı.
1869 yılında Wagner, Nietzsche'yi, Tibschen'e davet etti. Noel için
gittiği Wagner'lerde, ilk kitabı Die Geburt der Tragödie aus dem Geiste
der Musik'i (Müziğin Ruhundan Tragedyanın Doğuşu) yazmaya başladı.

Daha sonra Alpler'e giden Nietzsche, Prusya vatandaşlığından çıkıp
İsviçre vatandaşı olup Prusya ve Fransa savaşına gönüllü sıhhiye eri
olarak katıldı (1870).

“ Karşımızda devlet var. Başlangıcı insana utanç verici. Çünkü devlet
insanların çoğu için kurumak bilmeyen bir acı kuyusu, ikide bir
buhranlara salarak onları tüketen bir alev. Ne var ki, çağırmaya
görsün, ruhlarımız kendilerini unutuyor; kanlı çağrısına yığınlar koşa
koşa gidiyor, kahraman oluyorlar.

Frankfurt'ta, resmi geçit yapan bir süvari birliği görmüş ve o anı şöyle tasvir etmiştir:

“ En güçlü ve en yüksek yaşama isteminin sefil bir var oluş
mücadelesinde değil, savaş isteminde, güç isteminde, yenmek isteminde
olduğunu duydum ilk defa. ”

Nietzsche, asker üniforması ileSavaşı Fransa kaybetti ve Nietzsche
savaşta, difteri ve dizanteri hastalıklarına yakalandı. Walter
Kaufmann'a göre burada Nietzsche, ölümüne sebep olan sifilis'e de
yakalandı. Daha sonra Nietzsche Basel'e geri döndü ve Üniversitede
Homer ve Klasik Filoloji konularında dersler vermeye devam etti.
Nietzsche burada Franz Overbeck ile de tanıştı. Overbeck, ölümüne kadar
Nietzsche'nin arkadaşı olacaktı.

Yine bu dönemde Afrikalı Spir ve meslektaşı Jacob Burckhardt,
Nietzsche'yi konferanslarıyla etkilemişlerdi. Nietzsche, ilk kitabı
Müziğin Ruhundan Tragedya'nın Doğuşu'nu bitirdi ve 1872'de yayımladı.
Kitabı akademik çevrelerce beğenilmedi ve çok ağır eleştirilere maruz
kaldı.

1872 ve 1876 yılları arasındaysa Nietzsche, Çağa Aykırı Düşünceler
dörtlemesini yayınladı. Dörtlemeyi yayınladıktan sonra Nietzsche, Paul
Ree ve Hans von Bülov, Malthilda von Maysenburg gibi isimlerle
tanışmıştır.

1878'de evlenme teklifi yaptığı bir kadından ret cevabı aldı. Daha
sonra sağlık problemleri iyice arttı ve üniversiteden istifa etmek
zorunda kaldı. Sağlığına uygun yer aradı. Sils Maria, Cenova, Rapolla,
Tunus, Turin ve Nice şehirleri bunlardan bazılarıdır.

Nietzsche daha sonra Naumburg'a ailesini görmeye geldi. Fakat kız
kardeşi ile aralarındaki gerginlik sürüyordu. Daha sonra arkadaşı,
öğrencisi ve sekreteri Peter Gast'dan Basel'e gelmesi için bir davet
aldı. Gast ve Overbeck çok yakın arkadaşlarıydılar. Malwida von
Meysenbug, Wagner olayında Nietzsche'yi savunuyordu. Daha sonra
Nietzsche bir müzik eleştirmeni olan Carl Fuchs ile iletişime geçti. Bu
sürede edebî açıdan oldukça üretkendi. Yine bu dönemlerde Salome'a aşık
oldu. Salome, Nietzsche'nin evlenme teklifini reddettikten sonra
ilişkileri sona erdi. Nietzsche bu yüzden oradan ayrılıp Rapallo'ya
gitti.

Konu: Geri: Friedrich Wilhelm Nietzsche Cuma Haz. 06, 2008 5:36 am

Bağımsız filozof : 1882'de Nietzsche Lou Salome ile buluştu.
Nietzsche ve Lou, Tautenburg'da yaz ayını birlikte geçirdiler. Burada
Paul aracılığıyla Lou'ya evlenme teklifi yapan Nietzsche, red cevabıyla
çok sarsıldı. Bundan sonra kış ayını geçirmek için Rapallo'ya gitti ve
eseri Böyle Buyurdu Zerdüşt'ü burada on günde yazdı. Kitabı hiç
tutulmadı ve sadece kırk adet basıldı. Bunlar da yakın arkadaşlar
tarafından nezaketen satın alındılar.

1886'da editörü Ernst Schmeitzner'den ayrıldı. Anti-semitik
görüşlerinden rahatsız olmaktaydı. Daha sonra, İyinin ve Kötünün
Ötesinde, Tragedya'nın Doğuşu, İnsanca Pek İnsanca, Tan Kızıllığı, Şen
Bilim eserleri üzerinde çalışmalar yaptı.

1886'lı yıllarda Meta von Salis, Carl Spitteler ve Gottfried Keller'la
tanıştı. 1886'da kardeşi Elizabeth, anti-semitik görüşleriyle tanınan
Bernhard Förster'la evlenip Nueva Germania'yı bulmak için Paraguay'a
yerleşti. Nueva Germania bir Alman kolonisiydi. Bu iki kardeş bir daha
Nietzsche hastalandığında görüşebileceklerdi.

Artık hastalığının daha da kötüleştiğinden şikayet ediyordu. Neredeyse
yazamaz olmuştu. 1887'de Ahlak'ın Soykütüğü Üzerine adlı eserini
bitirdi. Dostoyevski'nin eserleriyle tanıştı ve çok etkilendi.

1886 yılında, İyinin ve Kötünün Ötesinde adlı eserini bitirdiğini, Güç
İstenci eserini de yazmaya başladığını ilan etti. Ayrıca Deccal ve
Putların Alacakaranlığı eserlerine de başladı.

Sağlığı bir süre düzeldi ve yaz ayını iyi geçirdi. 1888'den itibaren
çalışmaları "kendi durumu" ve "kaderi" üzerine yoğunlaşmıştı. 44. doğum
gününde, Putların Alacakaranlığı ve Deccal eserlerini de bitirdi. Aynı
zamanda, Ecce Homo ve Wagner Olayı eserlerini yazmaya karar verdi.

Son zamanları
Nietzsche Turin'de klinikte3 Ocak 1889'da polis tarafından kargaşa
çıkarmaktan tutuklandı. Gerçekte orada tam olarak ne olduğu bilinmiyor
fakat söylentiler, Nietzsche'nin kırbaçlanmakta olan bir ata sarıldığı
ve ağlayarak onu korumaya çalıştığı, sonra yere yığıldığı üzerinedir.
Aynı olay Dostoyevski'nin romanı Suç ve Ceza'nın I/5 bölümünde,
Raskolnikov'un da başına gelmiştir.

Bu olaydan sonra Nietzsche, "Mutsuz Mektuplar" olarak bilinen
mektuplarını kaleme alıyor. Alman imparatorundan Papalık'a kadar pek
çok yere mektup yazıyor.

3 Ocak'ta Buckhard, Nietzsche'nin mektuplarından durumunu anlıyor ve
onu Basel'de bir kliniğe yatırıyorlar. Daha sonra annesi onu
"Jena"'daki bir kliniğe nakil ettiriyor. Fakat doktorlar, Nietzsche'nin
durumunun umutsuz olduğunu bildiriyorlar. Annesi, mart ayında
Nietzsche'yi eve getirtiyor.

Bu süreçte, Nietzsche'nin eserleri üzerindeki tahrif süreci başlıyor.
Önce arkadaşları tarafından, sonra Paraguay'dan kocasının intiharı
üzerine geri dönen kızkardeşi tarafından eserleri değiştiriliyor.

Nietzsche 1889'un başlarında sokakta yürürken birden yere düştü.
Uzmanlara göre bunun sebebi "sifilis". Nietzsche'nin semptomları beyin
kaynaklı. Felsefcilere göre bu hastalık Nietzsche'nin bazı
eserlerindeki fikri tutarsızlığın da sebebi.

Nietzsche, bir süre sonra zihinsel yetilerini tümüyle kabetti. On bir
yıl boyunca bitkisel denebilecek bir hayat sürdü. 25 Ağustos 1900
tarihinde hayata gözlerini yumdu.[19]. Kızkardeşi ve arkadaşları onu,
babasının kilisesinde yaktılar ve şöyle dua ettiler: "İsmin kutsal
olsun, tüm kuşaklar için..."